ശ്രീ രമണമഹര്‍ഷി
സെപ്തംബര്‍ 27, 1938
തെലുങ്കു പണ്ഡിതനായ വി. ഗുപ്തയോട്:
രമണമഹര്‍ഷി: അഹങ്കാരവും അഹംസ്ഫുരണവും വെവ്വേറാണ്. അഹംസ്ഫുരണം ആത്മപ്രകാശമാണ്. ദേഹാദികളെ താനെന്നഭിമാനിച്ച് ലോകത്തെ തനിക്കന്യമായി കാണുന്ന മനോവൃത്തിയാണ്. അഹങ്കാരനൊടുങ്ങിയാലേ ആത്മാനുഭൂതി ഉണ്ടാവുകയുള്ളൂ. നിര്‍ഗുണബ്രഹ്മത്തിന്‍റെ നിരുപാധിക അനുഭപ്രകാശമാണ് അഹംസ്ഫുരണം. അതുകൊണ്ടാണ് ബൃഹദാരണ്യകോപനിഷത്തില്‍ ‘നീ (ബ്രഹ്മം) ഞാന്‍ (അഹം) ആയിത്തീര്‍ന്നു എന്ന് പറഞ്ഞിരിക്കുന്നത്.
ഗുരുകടാക്ഷത്തിന്‍റെ രീതിയെപ്പറ്റി ചോദിച്ചതിനു മറുപടിയായിപ്പറഞ്ഞു. ഗുരുശിഷ്യഭേദമകന്നു പോകുന്നു. ഗുരു തന്‍റെ നിജബ്രഹ്മ സ്വരൂപത്തിലിരിക്കവേ ശിഷ്യന്‍ സ്വസ്വരൂപ ബ്രഹ്മജ്ഞാനം ഗുരുവില്‍ നിന്നും പകരുകയാണ്. ഇതാണ് ഉത്തമ ഉപദേശം. ഇതിനപ്പുറം ഒന്നുമില്ല.
ചോദ്യം: മൗനപ്രാര്‍ഥനയാണേറ്റവുമുത്തമമെന്നു വിവേകാനന്ദനും പറഞ്ഞരിക്കുന്നു.
രമണ മഹര്‍ഷി: അതെ. ശിഷ്യനു മൗനപ്രാര്‍ത്ഥനയും ഗുരുവിന് മൗനോപദേശങ്ങളും. മറ്റുപദേശങ്ങളെല്ലാം കീഴ്തരങ്ങളാണ്. ഗുരു മൗനത്തിലിരുന്നാല്‍ അതുകൊണ്ട് തന്നെ ശിഷ്യന്റെ മനസ്സ് അങ്ങനെയായിരുന്നു. മൗനം ശിഷ്യനെനോക്കുന്നുണ്ട്, സ്പര്‍ശിക്കുന്നുണ്ട്, ഉപദേശിക്കുന്നുമുണ്ട്.
ചോദ്യം: ഒരുവന്‍ ലൗകിക ദുഃഖങ്ങളെ നേരിടുമ്പോള്‍ ദൈവത്തെയോ ഗുരുവിനെയോ പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുന്നത് നന്നായിരിക്കുമോ?
മഹര്‍ഷി: സംശയമെന്ത്?
മഹാവാക്യങ്ങളും വ്യാഖ്യാനങ്ങളും മറ്റും ജിജ്ഞാസുവിനെ ബഹിര്‍മുഖവും മാനസികവുമായ വിവാദങ്ങളിലേക്ക് തള്ളിവിടുന്നു. അന്തര്‍മുഖനായിത്തീര്‍ന്നു അഹന്താ ഞാനിനെ ആത്മാ ഞാനിനോട് ചേര്‍ത്തുവെച്ചു ‘ഞാനേ ഞാ’ നായി നില്‍ക്കാന്‍ ശീലിക്കുകയാണ് വേണ്ടത്.
ചോദ്യം: എനിക്ക് അദ്വൈതത്തോടു വളരെ വിശ്വാസമാണ് പക്ഷെ ജീവന്‍ അജഞാനത്തില്‍ മുഴുകിയിരിക്കുന്നല്ലോ.
മഹര്‍ഷി: അദ്വൈതത്തില്‍ നിന്നുകൊണ്ടാണോ ജീവന്‍ എന്ന് പറഞ്ഞത്?
ചോദ്യം: അദ്വൈതത്തെ ഉണരാതിരിക്കാന്‍ ജീവന്‍ സത്യത്തില്‍ നിന്നും ഭിന്നിച്ചു നില്‍ക്കുന്ന ഒരു പ്രത്യേകവസ്തുവാണ്.
മഹര്‍ഷി: അതെ, അതെ. ജീവന്‍ പ്രത്യേകമൊരു വസ്തുവായി മാറി നിന്നില്ലെങ്കിലല്ലേ അങ്ങനെ, ഇങ്ങനെ, എന്ന് അത് സങ്കല്‍പ്പിക്കാന്‍ കഴിവുള്ളതാവുകയുള്ളൂ.
ചോദ്യം: എന്നാല്‍ ഇല്ലാത്ത ഒന്നില്‍നിന്നും ഒന്നും ഉണ്ടാവുകയില്ല. മുയല്‍കൊമ്പുപയോഗിച്ചു ഒരു പണ്ടം ഉണ്ടാക്കിയെന്നു പറയാനൊക്കുമോ? ഉറക്കത്തിലും ഉണര്‍ച്ചയിലും ഒരുപോലെയുള്ളവനായും ആ അവസ്ഥകളെ കടന്നുള്ളവനായും നീ ഇരിക്കുന്നു.
ചോദ്യം: ഇതറിയാന്‍ വിചാരം വേണമല്ലോ.
മഹര്‍ഷി: അതെ. പക്ഷേ ആ വിചാരം വിജയത്തെ വളര്‍ത്താനുള്ളതല്ല. വിചാരത്തെ അവസാനിപ്പിക്കാനുള്ളതാണ്.