ഭഗവദ്ഗീത ജ്ഞാനേശ്വരി ഭാഷ്യത്തില്‍ നിന്ന് അദ്ധ്യായം പതിനേഴ് ശ്രദ്ധാത്രയവിഭാഗയോഗം ശ്ലോകം 17 – 4
യജന്തേ സാത്ത്വികാ ദേവാന്‍
യക്ഷരക്ഷാംസി രാജസാഃ
പ്രേതാന്‍ ഭൂതഗണാംശ്ചാന്യേ
യജന്തേ താമസാ ജനാഃ
സാത്ത്വികന്മാര്‍ ദേവന്മാരെ ആരാധിക്കുന്നു. രാജസന്മാര്‍ യക്ഷരക്ഷസ്സുകളെ പൂജിക്കുന്നു. മറ്റുള്ള താമസ്സന്മാരാകട്ടെ പ്രേതഭൂതങ്ങളെ സേവിക്കുന്നു.
സാത്ത്വികശ്രദ്ധകൊണ്ടു നിറഞ്ഞവരുടെ മനസ്സ് സാധാരണയായി സ്വര്‍ഗ്ഗീയാനന്ദത്തിലേക്ക് ലക്ഷ്യമിട്ടിരിക്കും. അവര്‍ സര്‍വ്വവിദ്യാദ്ധ്യായനം നടത്തുകയും യജ്ഞക്രിയയില്‍ നിഷ്ണാതന്മാരായിരിക്കുകയും ചെയ്യും. അവര്‍ ദേവലോകത്തില്‍ എത്തുന്നു. അല്ലയോ വീരശ്രേഷ്ഠാ! അര്‍ജ്ജുന, രജോഗുണാത്മകതയുള്ള അന്തഃകരണത്തോടുകൂടിയവന്‍ ശ്രദ്ധാരാജസികളാണ്. അവര്‍ യക്ഷന്മാരേയും രാക്ഷസന്മാരേയും ഉപാസിക്കുന്നു. ഇനിയും താമസീശ്രദ്ധയുള്ളവരെപ്പറ്റി പറയാം. അവര്‍ ദുരാചാരികളും കര്‍ക്കശന്മാരും നിര്‍ദ്ദയരുമാണ്. അവര്‍ ജീവികളെ വധിച്ച് അവയുടെ രക്തവും മാംസവും ഉപയോഗിച്ച് ഭൂതപ്രേതാദികള്‍ക്ക് രാത്രികാലങ്ങളില്‍ ശ്മശാനത്തില്‍പോയി ബലിയര്‍പ്പിക്കുന്നു. തമോഗുണത്തില്‍നിന്നു കടഞ്ഞെടുത്ത അവര്‍ താമസീശ്രദ്ധയുടെ വാസസ്ഥാനങ്ങളാണ്.
ഈ ജഗത്തില്‍ കാണുന്ന മൂന്നു വിധത്തിലുള്ള ശ്രദ്ധയുടെ ലക്ഷണങ്ങള്‍ ഇപ്രകാരമാണ്. ആകയാല്‍ പ്രബുദ്ധനായ അര്‍ജ്ജുന, നീ സാത്ത്വികശ്രദ്ധ ധാരാളമായി ആര്‍ജ്ജിക്കുകയും അതിനെതിരായിട്ടുള്ള മറ്റു രണ്ടു ശ്രദ്ധകളും ഉപേക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യണം. സ്വാത്ത്വിക ബുദ്ധികളായിട്ടുള്ളവര്‍ ബ്രഹ്മസൂത്രം പഠിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും ശാസ്ത്രപരിശീലനം നടത്തിയിട്ടില്ലെങ്കിലും നവസിദ്ധാന്തങ്ങള്‍ ഗ്രഹിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും, കൈവല്യം കൈവരിക്കുമോ എന്ന കാര്യത്തില്‍ ലേശംപോലും ശങ്കിക്കേണ്ടതില്ല. ശ്രുതിസ്മൃതികളില്‍ അഗാധമായ ജ്ഞാനം സമ്പാദിക്കുകയും അത് ലോകസംഗ്രഹത്തിനായി വിനിയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ജ്ഞാനികളെ അവതാരപുരുഷന്മാരെപ്പോലെ ലോകം ബഹുമാനിക്കുകയും ആദരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്ങനെയുള്ളവരുടെ കാലടിപ്പാടുകളെ പിന്തുടരുന്ന സാത്ത്വികശ്രദ്ധാലുവായ ഒരുവന് പ്രസ്തുത ജ്ഞാനികള്‍ക്കു ലഭിച്ച അതേ ഫലംതന്നെ ലഭിക്കുന്നു.
ഒരുവന് വളരെ പ്രയത്നിച്ചിട്ടായിരിക്കും ഒരു ദീപം തെളിച്ചത്. അപ്രകാരം തെളിയിച്ച ദീപത്തില്‍നിന്ന് മറ്റൊരുവന്‍ അയത്നലളിതമായി രണ്ടാമതൊരു ദീപം തെളിയിച്ചാല്‍, ആ ദീപത്തിന്‍റെ പ്രകാശം അവനെ വഞ്ചിക്കുമോ? ധാരാളം പണം ചിലവുചെയ്ത് ഒരു മണിമാളിക പണിയിച്ചവനു ലഭിക്കുന്ന അതേ സുഖസൗകര്യങ്ങള്‍ തന്നെ ആ മണിമാളികയില്‍ പാര്‍ക്കാനിടവരുന്ന മറ്റൊരുവനും ലഭിക്കുകയില്ലേ? ഒരു ജലാശയത്തിലെ ജലം ആ ജലാശയനിര്‍മ്മാതാവിന്‍റെ മാത്രമല്ലാതെ മറ്റാരുടേയും ദാഹം ശമിപ്പിക്കുകയില്ലേ? ഒരു ഗൃഹത്തില്‍ ഭക്ഷണം പാകംചെയ്യുന്നത് അതു പാചകം ചെയ്യുന്ന ആളിനുവേണ്ടി മാത്രമാണോ? ഗംഗയെ ഭൂമിയിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്ന ഭഗീരഥനു മാത്രമേ അതു പുണ്യജലമാകുന്നുള്ളോ? ലോകത്തിലുള്ള മറ്റുള്ളവര്‍ക്ക് അതു വെറും നദീജലം മാത്രമാണോ? അതുപോലെ, ശാസ്ത്രാചാരങ്ങള്‍ വേണ്ടവിധം അനുഷ്ടിക്കുന്നവരെ തന്‍റെ കഴിവിനൊത്ത് ബദ്ധശ്രദ്ധയോടെ പിന്തുടരുന്ന ഒരു മൂഢനുപോലും മോചനം ലഭിക്കും. അവനും മറ്റെ തീരത്ത് അണയുന്നു.